थाइल्यान्ड र कम्बोडियाबीच युद्धविराम वार्ता सुरु

पुत्रजाया। थाइल्यान्ड र कम्बोडियाको जङ्गलले घेरिएको सीमानामा पाँच दिनको लडाइँपछि युद्धविराम खोज्दै दुवै मुलुकका नेताहरूले सोमबार मलेसियामा शान्ति वार्ता सुरु गरेका छन्। लडाइँमा दुवै पक्षका कम्तीमा ३५ जना मारिएका छन्।

लामो समयदेखि विवादित क्षेत्रमा भएको युद्धमा दुई पक्षले तोप, रकेट र बन्दुक प्रहार गर्दा दुई लाखभन्दा बढी मानिस भागेका छन्। विवादित क्षेत्रमा प्राचीन मन्दिरहरूको समूह छ।

सन् १९०७ मा कम्बोडियाको फ्रान्सेली औपनिवेशिक प्रशासकहरूले गरेको अस्पष्ट सीमाङ्कनका कारण दुवै पक्षले दावी गरेको इलाकामा सन् २००८ देखि सन् २०११ मा भएको हिंसापछिको यो सबैभन्दा घातक घटना हो।

वार्ता सुरु हुनुभन्दा केही घण्टाअघि तनावपूर्ण सीमानाबाट १७ किलोमिटर (१० माइल) टाढा कम्बोडियाली सहर सामाराङमा एक एएफपी पत्रकारले एक मिनेटमा १० वटासम्म विस्फोटको निरन्तर आवाज सुनेको रिपोर्ट गरे।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सप्ताहन्तमा हस्तक्षेप गरे र दुवै पक्षले ‘छिट्टै समाधान गर्न’ सहमत भएको बताए। ट्रम्पसामु दुवै राष्ट्रले भारी भन्सार शुल्कको खतराबाट बच्न व्यापारिक सम्झौताका लागि अनुरोध गरिरहेका छन्।

थाई कार्यवाहक प्रधानमन्त्री फुमथम वेचाचाइ र कम्बोडियाका प्रधानमन्त्री हुन मानेटले प्रशासनिक राजधानी पुत्रजयामा दिउँसो ३ः१५ बजे (०७१५ जिएमटी) वार्ता सुरु गरेका छन्।

थाइल्यान्ड र कम्बोडिया दुवै सदस्य रहेको आसियान ब्लकका अध्यक्ष रहेका मलेसियाका प्रधानमन्त्री अनवर इब्राहिमको निवासमा उनीहरूबीच भेट भएको थियो। इब्राहिमले यसअघि मिडियालाई आफूले ‘तत्काल युद्धविराम’ मा ध्यान केन्द्रित गर्ने बताएका थिए।

वासिङ्टनका शीर्ष कूटनीतिज्ञ मार्को रुबियोले विदेश मन्त्रालयका अधिकारीहरू ‘शान्ति प्रयास’ मा सहयोग गर्न मलेसियामा रहेको बताए भने कम्बोडियाले आफ्नो निकट सहयोगी चीनको प्रतिनिधिमण्डल पनि सहभागी हुने बताएको छ।

तर शिखर सम्मेलनअघि थाइल्यान्ड र कम्बोडियाले नयाँ गोलीबारी र तीखो आरोप–प्रत्यारोप गरेका छन्।

कम्बोडियाको रक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता माली सोचेटाले भने, ‘थाइल्यान्डले भारी हतियार र धेरै सेनाको तैनातीका साथ कम्बोडियाको क्षेत्रमा आक्रमण गरेको यो पाँचौँ दिन हो।’

बैङ्कक विमानस्थलबाट प्रस्थान गर्दा फुमथमले पत्रकारहरूलाई कम्बोडियाले ‘सद्भावका साथ काम गरिरहेको छ’ भन्ने विश्वास नभएको बताए र बैठकमा देशलाई ‘साँचो मनसाय देखाउन’ आह्वान गरे।

सीमानाबाट ३० किलोमिटर टाढा र लडाइँबाट भागेका व्यक्तिहरूको केन्द्र थाइल्यान्डको सुरिन सहरमा ५८ वर्षीया लाम्डुआन चुएनजितले आफ्नो नेताको शङ्कालाई साझा गरे।

‘मलाई आशा छ कि आज वार्ता राम्रोसँग चल्छ र युद्धविरामका साथ समाप्त हुन्छ’, उनले भने, ‘तर कम्बोडिया कति भरपर्दो छ भनेर म आश्चर्यचकित छु।’

दुवै पक्षले एकअर्कामाथि औँला उठाउँदै

वार्ताको पूर्वसन्ध्यामा थाइल्यान्डको सेनाले कम्बोडियाली स्निपरहरू विवादित मन्दिरहरू मध्ये एकमा शिविरमा रहेको बताएको थियो र नोम पेन्हले सीमामा सेना बढाएको र थाई क्षेत्रलाई रकेटले प्रहार गरेको आरोप लगाएको थियो।

यसले ग्रामीण क्षेत्रका सातवटा क्षेत्रमा लडाइँ भइरहेको बताएको छ। यी क्षेत्र जङ्गल र स्थानीयहरूले रबर र धान खेती गर्ने खेतहरूले घेरिएको पहाडी चट्टानमा अवस्थित छन्।

‘स्थिति अत्यधिक तनावपूर्ण छ र कम्बोडियाले वार्तामा प्रवेश गर्नुअघि ठूलो सैन्य कारबाहीको तयारी गरिरहेको हुनसक्छ भन्ने अनुमान गरिएको छ’, थाई सैन्य विज्ञप्तिमा भनिएको छ।

थाई राजा महा भाजिरालोङ्गकोर्नले सोमबार आफ्नो ७३औँ जन्मदिन मनाए, तर देशको राजपत्रमा एक सूचनामा बैङ्ककको ग्रान्ड प्यालेसमा हुने उनको सार्वजनिक उत्सव द्वन्द्वको बीचमा रद्द गरिएको बताइएको छ।

ट्रम्पले दुवै देश स्वतन्त्र व्यापार सम्झौतामा सहमत नभएसम्म आफ्नो विश्वव्यापी कर आक्रमणमा उच्च कर लगाउने धम्की दिएका छन्, तर उनले ‘शान्ति नजिक आएपछि’ ती सम्झौताहरूमा हस्ताक्षर गर्न ‘अगाडि हेर्ने’ बताएका छन्।

प्रत्येक पक्ष पहिले नै सैद्धान्तिक रूपमा युद्धविराममा सहमत भइसकेका छन्। यद्यपि अर्कोले शान्ति प्रयासहरूलाई कमजोर पारेको आरोप लगाउँदै र क्लस्टर बमको प्रयोग र अस्पतालहरूलाई निशाना बनाउने बारेमा आरोप–प्रत्यारोप गरिरहेका छन्।

थाइल्यान्डले आफ्ना आठ सैनिक र १४ सर्वसाधारणको मृत्यु भएको बताएको छ भने कम्बोडियाले आठ  सर्वसाधारण र पाँच सैनिकको मृत्यु भएको पुष्टि गरेको छ।

थाई सेनाले लडाइँमा मारिएका १२ कम्बोडियाली सैनिकको शव फिर्ता गरेको बताएको छ।

एक लाख ३८ हजारभन्दा बढी मानिस थाइल्यान्डको सीमावर्ती क्षेत्रहरूबाट भागेका छन् भने करिब ८० हजारलाई कम्बोडियामा आफ्नो घरबाट विस्थापित गरिएको छ।

राष्ट्रवादी भावनाहरूलाई उत्तेजित गर्ने झडपका साथ थाइल्यान्डले आफ्ना नागरिकहरूलाई देशमा बसोबास गर्ने कम्बोडियाली आप्रवासीहरू विरुद्ध ‘कुनै पनि प्रकारको हिंसा, चाहे भाषणमा होस् वा कारबाहीमा’ बाट टाढा रहन चेतावनी दिएको छ।